Επιστολές και Σελίδες Ημερολογίου με άρωμα Χίου!

Επιστολές και Σελίδες Ημερολογίου με άρωμα Χίου!

της Ευαγγελίας Καπετάνου

Α ν τ ί δ ω ρ ο…

Οι επιστολές του Ιωάννη (Γιαννάκη για τους οικείους του) Κουντουρά και οι Σελίδες Ημερολογίου του Μίλτου Κουντουρά και του Παναγιώτη Κουντουρά, είναι ανέκδοτα, μέχρι σήμερα, κείμενα με άρωμα Χίου! Προέρχονται από το Αρχείο του Μίλτου Κουντουρά, παραχωρήθηκαν από το γιό του Λίνο Κουντουρά και διαβάστηκαν από την Ευαγγελία Καπετάνου, ως αντίδωρο, κατά τη λαμπρή εκδήλωση μνήμης που συνδιοργάνωσαν οι Φιλοτεχνικοί Όμιλοι Χίου και Μυτιλήνης, στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Χίου, στις 25 Φεβρουαρίου 2010.

 

Επιστολή από το Παρίσι του Γιάννη Κουντουρά προς τον αδελφό του Μιλτιάδη Κουντουρά στην Αθήνα

 

Παρίσι 7/1/1908

Μιλτιάδη,

………………………………………………………………………………….

Τώρα ερωτάς διά το ζήτημα της Χίου. Λοιπόν το ζήτημα τούτο ετελείωσε προ 2-3 εβδομάδων. Εζήτησα παράτασιν μέχρις Ιουνίου με την απόφασιν αν αρνηθούν να αρνηθώ και εγώ. Εις απάντησιν μου έστειλαν υπογεγραμμένα τα συμφωνητικά με 1ην Ιουνίου, ενώ ως μοι γράφουν, δύο άλλοι ιατροί και πρώην βοηθοί εζήτησαν την θέσιν. Τέλος ετελείωσε το ζήτημα, αλλ’ εις κανένα ακόμη δεν θέλω να γίνη λόγος, θα το ανακοινώσω εγώ και θα ιδής τίνι τρόπω. ΄Εχουν μεγάλην σημασίαν αυτά και πρέπει να συνηθίζης και συ εις την κοινωνικήν, όπως λέγουν, πάλην.

Θα πάγω λοιπόν εις το Νοσοκομείον Χίου ως διευθυντής και ο Θεός βοηθός δια το μέλλον μας εκεί. Βεβαίως έχομεν εμπρός ακόμη την Κωνσταντινούπολιν και να ιδούμε πως και αν θα την περάσωμε.

Προς το παρόν ιδού τι σκέπτομαι. Περί τα μέσα Φεβρουαρίου, ιδικού μας Θεού ευδοκούντος, θα αναχωρήσω εις Βερολίνον, ένα μήνα περίπου διαμονή εκεί και είτα εις Αθήνας και Κωνταντινούπολιν. Μη λέγεις εις κανένα τίποτε πότε θα έλθω, λέγε μόνον ότι κατ’ αυτάς φεύγω εις Γερμανίαν (όχι Βερολίνον). Ακόμη κάτι που μου αναγκαιοί είναι το εξής: Δεδομένου ότι ίσως υπάγω εις Χίον, πρέπει να μην ευρεθώ εκεί τυφλός. Πρέπει λοιπόν να μου προμηθεύσης μίαν Γεωγραφίαν της Χίου (όπως αι συνήθεις Γεωγραφίαι της Λέσβου) επίσης ένα Χάρτην της Χίου όπως ο της Λέσβου και μίαν Ιστορίαν (βεβαίως δεν θα υπάρχη) αλλ’ αν γνωρίζης τίποτε πηγάς όπου να ημπορή κανείς να διαβάση, στείλε μου τας, ή υπόδειξέ μου τας να φροντίσω να διαβάσω και να διαφωτισθώ. Πρέπει όμως αυτά να τα προμηθευθής ταχέως και χωρίς να γίνη γνωστόν εις γνωστούς, ότι ενδιαφέρεσαι περί Χίου. Ο Γ. Φέξης αν δεν έχη παρακάλεσέ τον αν ημπορή να σου τα προμηθεύση και να σου τα φέρη από βιβλιοπώλας της Χίου. Εις τον Σύλλογον των Ελληνικών Γραμμάτων (οδός Πανεπιστημίου έναντι Αρσακείου) ίσως έχουν Χάρτην ιδιαίτερον της Χίου, επειδή έχουν εκδώση χάρτας των Ελληνικών Χωρών. Διότι νομίζω ότι πρέπει κανείς να γνωρίζη την Ιστορίαν και την Γεωγραφίαν του τόπου όπου ευρίσκεται, Η «Χίος Δούλη» την οποίαν δεν έχω διαβάση αν νομίζης ότι ημπορεί να μου χρησιμεύση και δεν είναι ακριβή, στείλε μου την.

Επίσης αν γνωρίζης (εις την Βιβλιοθήκην ημπορείς να μάθης) αν ο Κοραής έχει γράψει περί Χίου, της πατρίδος του. Ήθελα ακόμη και εν βιβλίον περί του βίου και του χαρακτήρος του Κοραή.

Τέλος ό,τι συ θεωρείς καλόν και χρήσιμον διά τον σκοπόν μου προμήθευσέ μου το, αν, εννοείται, δεν κοστίζουν πολλά.

………………………………………………………………………………………………

Τίποτε άλλο προς το παρόν, περιμένω μόνον το αποτέλεσμα των όσων σου γράφω.

Σε φιλώ

Γιαννάκης

 

Αποσπάσματα από σελίδες ημερολογίου του Παναγιώτη Κουντουρά (μικρότερου αδελφού των Γιάννη και Μίλτου), που αναφέρονται στους αρραβώνες και στο γάμο του Γιάννη Κουντουρά με τη Μαρία Ροδοκανάκη

 

Ο Γιαννάκης μας αρραβωνιάστηκε στη Χίο στις 17 Οκτωβρίου 1910.

(Πάνω στην ίδια σελίδα του ημερολογίου είναι κολλημένο απόκομμα εφημερίδας, της οποίας δεν γνωρίζουμε τον τίτλο και την ημερομηνία έκδοσης, με την παρακάτω έμμετρη αναγγελία των αρραβώνων.)

ΑΡΡΑΒΩΝΕΣ

Κουντουράς ο Ιωάννης
το εξακουσμένο χέρι
που ασυγκρίτως θεραπεύει
μ’ επιδέξιο μαχαίρι

και Μαρία η ζηλεμένη
του Ροδοκανάκ’ η κόρη
και στις χάρες και στα πλούτη
και στα όλα φημισμένη

ανταλλάξαν ευοιώνως
δακτυλίδι αρραβώνος.

 

Ο Γάμος του Γιαννάκη μας έγινε Σάββατο 12 Νοεμβρίου 1911, το βράδυ.

………………………………………………………………………………………….

Σάββατο πρωί ετοιμασίες για το γάμο. Τα δώρα λίγα – λίγα έρχονταν. Ο Κωνσταντίνος, η Μαριγώ και εγώ γράφαμε τα ονόματα εκείνων που έστειλαν δώρα για το γάμο. Το μεσημέρι εφάγαμε όλοι μαζί οι συγγενείς. Πολύ μου άρεσε κείνο το τραπέζι. Ο Ροδοκανάκης έκανε πρόποση. Στις 8.30 μ.μ. αφού ήρθαν οι άλλοι προσκεκλημένοι έγινε η στέψη. Εγώ εκρατούσα τη μια λαμπάδα. Αφού τελείωσε η στέψη εχορέψαμε λίγο, κατόπι με τα αμάξια κατεβήκαμε στη χώρα. Πήγαμε επάνω στο βαπόρι, τον «Σκαραμαγκάν», τους κατευοδώσαμε και φύγαμε απάνω.

 

Μίλτου Κουντουρά^[1]: Σελίδες Ημερολογίου

 

Τις τελευταίες μέρες του 1920 και τις αρχές του 1921, στη Χίο, βρισκόμουνα σε κάποια παράξενη ψυχική υπερδιέγερση που εκδηλωνόταν σε διάφορα πνευματικά τολμήματα. Κάποια εσωτερική ανάγκη με ωθούσε και χωρίς να καταλαβαίνω πως, εξωτερικευόταν με ορμές φανατισμού γύρω στην Τέχνη και την Ομορφιά. Άλλοτε πολεμούσα με μανία εναντίον της απειλουμένης παραφθοράς του «Φιλοτεχνικού Ομίλου» και μάλλωνα ως και μ’ αυτούς τους στενότερους φίλους μου, άλλοτε ζητούσα να οργανώσουμε παραστάσεις θεατρικές με σκοπό ν’ ανεβάσουμε στη σκηνή αριστουργήματα μονάχα, άλλοτε καταπιανόμουνα την έκδοση ενός περιοδικού, τέλος μετέτρεψα την εβδομαδιαία πολιτική και σαχλή εφημερίδα «Αδιάλλακτος» σε σοβαρό «όργανον Τέχνης και ελευθέρας σκέψεως». Εκτός των εξωτερικεύσεων αυτών, άπειρες άλλες σκέψεις και όνειρά τρελλά σα μελισσολόϊ βομβούσαν μες το μυαλό μου και μ’ έκαμναν να ζω σε κόσμους άλλους, αλλ’ αυτό ήτανε κάτι συνηθισμένο για την ιδιοσυγκρασία μου και δε με παραξένευε καθόλου.

Εκείνο που μ’ έκαμνε κάπως ν’ απορώ ήταν η τάση προς δυνατή πραγματοποίηση μερικών φαντασιοπληξιών μου. Είχα πια προ πολλού δημιουργήσει σύστημα μέσα μου αυτοτελές στο σύνολό του και συνεπές στις λεπτομέρειες. Η «θρησκεία της Ομορφιάς» που σε περασμένα χρόνια ήταν κάπως ακαθόριστη και συγχισμένη μες το μυαλό μου, τώρα καθοριζόταν σε τέλειες και καθαρές γραμμές στο σύνολο και τη λεπτομέρειά της. Αντίχτυπος κ’ εξωτερίκευση της ιδεολογίας μου αυτής ήταν η τωρινή επιζήτηση της πραγματοποίησης ελάχιστων πραγματοποιήσιμων ψυχικών αναγκών μου. Αλλά η γύρω μου ζωή, από τον όχλο έως τους λίγους φίλους μου ήτανε φαίνεται τόσο μακριά από την αφανή σκέψη μου, ώστε τα ελάχιστα που ζητούσα να βγάλω σε φως και που ήταν για μένα μονάχα ταπεινά και ερπιστικά παρακλάδια του φανταστικού μου ωραίου δένδρου, ήταν γι’ αυτούς ακρότητες και απραγματοποίητες τάσεις και όνειρα! Είχα προχωρήσει, αλήθεια, τον τελευταίο καιρό, και πολλοί πια παραδέχονταν πως αρκετά είχα προσφέρει, ως προς τη γλώσσα και το παιδί, ως προς την Τέχνη και την ελεύθερη σκέψη (λογοτεχνία, σχολειό, αισθητική, επιστήμη) στον τόπο [στη Χίο] που έμεινα τρία – τέσσερα χρόνια. Αλλ’ ακόμη αισθανόμουν πως ήμουνα στο άλφα και πως λίγο αν καλμάριζα το τεντωμένο σχοινί η παραγνώριση των όσων έγιναν κ’ η οπισθοδρόμηση θα ήταν τραγική, σα σε κάθε τι που γενόμενο με τεχνητά μέσα κι όχι από ανάγκη του τόπου, σπάνει σα σαπουνόφουσκα μόλις εγκαταλειφθεί στην τύχη του.

Η όρεξη κ’ η ορμή μου φαίνεται ήταν αξιοσημείωτη την εποχή αυτή γιατί η αντίδραση ενάντιά μου υψωνόταν απειλητική κι όμως εγώ κατόρθωνα να επιμείνω και καμιά φορά να τα βγάζω πέρα! Έτσι στο «Φιλοτεχνικό Όμιλο» κατόρθωσα να εμποδίσω το χαρακτήρα ταπεινού κέντρου πρόστυχων διασκεδάσεων που δοκίμασαν μερικοί να του κολλήσουν. Τότε κινδύνεψα να θεωρηθώ εχθρός της ευθυμίας και βλοσυρός υπερασπιστής μιας ιδεολογίας όμορφης, αλλ’ απραγματοποίητης ακόμη στον οπισθοχωρημένον αυτόν τόπο. Για τις θεατρικές παραστάσεις μ’ έλεγαν πως κυνηγώντας το τέλειο καταντώ να εμποδίσω και το λίγο που θα μπορούσε να γίνει. Αλλά εγώ εφώναζα πως είναι ομορφότερη μια αποτυχία ευγενικής προσπάθειας παρά επιτυχία πρόστυχης ρουτίνας.

……………………………………………………………………………………..

Χίος, 4 Ιανουαρίου 1921

 

Επιστολές από τη Χίο του Ιωάννη Κουντουρά προς τον αδελφό του Μιλτιάδη Κουντουρά στην Αθήνα, στον απόηχο της διάλεξης που έδωσε ο ιατρός Ιωάννης Κουντουράς στο «Φιλοτεχνικό Όμιλο» Χίου, τον Μάρτιο του 1932, με θέμα: «Η Αφροδίτη της Μήλου»

 

Χίος 24 Μαρτίου 1932

Αγαπητέ Μιλτιάδη,

Αυτές τις μέρες, μετά τη διάλεξή μου, έχω μια τρομερή διέγερση· δεν μπορούσα να σου γράψω, και ούτε τώρα μπορώ· τρέμω, από διέγερση, ολόκληρος. Αιτία η διάλεξη, η επιτυχία της. Αυτό δεν ήτο επιτυχία, δεν ήτο θρίαμβος, ήτο υπερθρίαμβος. Η Λέσχη, η μεγάλη Αίθουσα ήταν πήχτρα· οι διάδρομοι, οι σκάλες, υπεργεμάτοι κόσμο, κόσμο. Απήγγειλα ωραία, έντονα, φανατικά. Την είχα πολύ καλά δουλεμένη και χτενισμένη τη διάλεξη. Επί μέρες τώρα γίνεται διαρκώς λόγος για τη διάλεξή μου. Το ακροατήριο συνεκινήθη βαθειά. Πολλοί έκλαιγαν… Ο Μαρκούτσης πετά για τον Φιλοτεχνικό του…

Σου στέλνω κάτι εφημερίδες. Έγραψαν όλες, και οι αντιπολιτευόμενες, ενθουσιαστικά άρθρα. Εξακολουθούν να με συγχαίρουν και να με υμνούν…

Άμα σε δω καμιά φορά θα σου την διαβάσω. Ο Καθηγητής Πιτσούνης… τρελλάθηκε από… θαυμασμό…

Σε φιλούμε

Γιαννάκης

Η σιωπηλή Ρένα και η σκληρή Μίτσα εδαμάστηκαν… Θα σου γράψουν…

Χίος 30 Μαρτίου 1932

Αγαπητέ Μιλτιάδη,

Έκλαψα τόσες φορές, όσες διάβασα το γράμμα σου… Σ’ ευχαριστώ!…

Ναι, ήτανε ω ρ α ί α , η ομιλία μου στο Φιλοτεχνικό της Χίου· φαίνεται πως μίλησα καλά, άφοβα, με ψυχικό παλμό εντυπωτικό· ακόμα μιλούν για τη διάλεξη του Κουντουρά…

Μιλώντας ήμουν κύριος του βήματος· ούτε η ελάχιστη κίνηση, ούτε ο παραμικρός θόρυβος, ούτε ένα βηχάκι, ούτε πέταγμα μύγας ακουότανε… Η Αφροδίτη της Μήλου κυριαρχούσε και την οπτασιαζόμαστε όλοι, το συνωστισμένο ακροατήριο κι’ εγώ, να πετά μέσα σε ρόδινα σύννεφα, στην ατμόσφαιρα της σάλας… Για λίγες στιγμές, μιλώντας, σας οραματίσθηκα, εσένα και τη Μαρία… Και ήμουν πανευτυχής, τις λίγες εκείνες στιγμές…

Άμα γυρίσαμε σπίτι, η Ρένα και η Μίτσα, που δεν τους είχα διαβάσει τίποτε από πριν, και πρώτη φορά σαν ξένες με άκουαν, ήταν σιωπηλές κι’ έκπληχτες· η Ρένα κατακόκκινη, η Μίτσα, που με ειρωνευότανε δυνατά όλες τις προηγούμενες μέρες, εκείνο το βράδυ μου έδειχνε μια τρυφερότητα και ένα βλέμμα ασυνήθιστο, αγάπης…

Ω, Μαρία!…

………………………………………………………………………………………

Τίποτε άλλο τώρα

Σε φιλούμε

Γιαννάκης

Θα σου γράψω ξανά· περίμενε.

… Και ως επίλογος για τη σημερινή εκδήλωση,

Η πρώτη στροφή ποιήματος του Περικλή Μαυρογιάννη, Προέδρου του Φιλοτεχνικού Ομίλου Μυτιλήνης, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μυτιλήνη» – Τόμος Γ ΄ 1988, «πειραγμένη» ως προς τον αριθμό των αστεριών (ο ενικός έγινε πληθυντικός) διότι είναι δύο οι αδελφοί Κουντουρά που τιμώνται σήμερα:

Η ΑΓΑΠΗ ΜΑΣ

Χίλια τόσα πρόσωπα
γύρω μας
κύκλος κατακόκκινος
και τ’ αστέρια σας
μέσ’ το δάκρυ
αταξίδευτα μένουν.

 

Ευχαριστούμε θερμά τους Προέδρους κ. Γιάννη Καράλη και κ. Περικλή Μαυρογιάννη καθώς και τον κ. Ανδρέα Μιχαηλίδη για την υψηλής ποιότητας συγκίνηση που μας χάρισαν.

 

Λίνος Κουντουράς
Ευαγγελία Καπετάνου

Χίος, 25 Φεβρουαρίου 2010

 

 

[1] Στα ιδρυτικά μέλη του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου (1918) περιλαμβάνονται και οι: Ιωάννης Κουντουράς, Μαρία Ι. Κουντουρά και Μίλτος Κουντουράς. Ο Μίλτος Κουντουράς εξελέγη μέλος των δύο πρώτων Διοικητικών Συμβουλίων του Φιλοτεχνικού το 1918 και το 1920.

Σπανός Δ. Γρ., Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου. Μια ενενηντάχρονη πνευματική πορεία, εκδ. Φ.Ο.Χ. – άλφα πι, Χίος 2008, σ.15 και 21.