Ο Γυρισμός του Αλκαίου
του Μίλτου Κουντουρά
Πρόλογος για το «Γυρισμό του Αλκαίου» του Μίλτου Κουντουρά
Ο Λέσβιος Παιδαγωγός-Ποιητής Μίλτος Κουντουράς (1889-1940), σε ηλικία 23 ετών, το 1912, όντας φοιτητής της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, κατατάχτηκε ως εθελοντής και πολέμησε για την απελευθέρωση της Λέσβου στον Κλαπάδο.
Ο ενθουσιασμός του για την αποτίναξη της Τουρκικής τυραννίας, η ποιητική φύση του και η γνώση της ιστορίας της Λέσβου, του ενέπνευσαν τον ύμνο-πεζοτράγουδο «Ο Γυρισμός του Αλκαίου».
Η απελευθέρωση της Λέσβου από τους Τούρκους έχει, κατά τον Κουντουρά, ιστορικό ανάλογο την απαλλαγή του νησιού από την τυραννία, που είχε επιβάλλει ο Μύρσιλος, τον 7ο π.Χ. αιώνα. Σύγχρονος και αντίπαλος του Μύρσιλου, υπήρξε ο λυρικός ποιητής Αλκαίος, ο οποίος με τον αδελφό του Αντιμενίδη, ηγήθηκαν της αντίδρασης κατά του τυράννου, ενώ, όταν πέθανε ο Μύρσιλος, ο Αλκαίος έγραψε ύμνο για την κατάλυση της τυραννίας. Με το δικό του ύμνο, ο Μίλτος Κουντουράς, τονίζει και προβάλλει τη φυλετική συνοχή και συνείδηση των Λεσβίων ανά τους αιώνες.
«Ο Γυρισμός του Αλκαίου» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Χαραυγή» έτος Γ’, τομ.Δ-αρ.53-54,15-31 Δεκεμβρίου 1912, σελ.121 και 122. Στο ίδιο τεύχος του περιοδικού και στα «Παραγραφάκια» του, της σελ.140, διαβάζουμε :
«Το υπό τον τίτλον «Ο Γυρισμός του Αλκαίου» φιλοτεχνηθέν πεζόν τραγούδι του φίλου συνεργάτου μας κ.Μίλτου Κουντουρά, προωρισμένον διά το πανηγυρικόν μας τεύχος, επειδή ελήφθη αργά, δημοσιεύεται εις το παρόν. Είναι ένας ωραίος και μεγαλοπρεπής ύμνος, εξόχως συμβολίζων την απελευθέρωσιν της ωραίας πατρίδος μας».
Το Λεύκωμα “Λέσβος 1912-2012, Εκατό Χρόνια Ελευθερίας” της Λέσχης Πλωμαρίου “Βενιαμίν ο Λέσβιος”.
Εκατό χρόνια αργότερα «Ο Γυρισμός του Αλκαίου», του Μίλτου Κουντουρά, αν και πάλι στάλθηκε αργά (!), δημοσιεύεται στο Ημερολόγιο-Λεύκωμα της Λέσχης Πλωμαρίου.
Ευαγγελία Καπετάνου
Στρατευμένοι : Δημήτρης Σταύρου, Μίλτος Κουντουράς, Κώστας Κόντος, Στρατής Μυριβήλης
O γυρισμός του Αλκαίου
Νυν χρη μεθύσθην και τινα προς βίαν
πώνην, επειδή κάτθανε Μύρσιλος
Αλκαίος
΄Υμνε, Ηρώων δημιουργέ και Γιγάντων, ΄Υμνε των Υπεράνθρωπων, θεοπλάστη και μεγαλόστομε, ποιοι νέοι ρυθμοί θα πλουτίσουν τη λύρα του φτωχού Τροβαδούρου;
Η αρμονική του φωνή ζαλισμένη δε θα μπορέσει να παραστήσει τα όσα έγειναν. Το στόμα του θα βουβαθεί γιατί ο θαυμασμός του κατάντησε τρέλλα!
Ωκεανοί χαράς επλημμύρισαν την ψυχή μου. Αδυνατώντας να συγκρατήσω τη σοβαρότητά μου θα χορέψω στεφανωμένος με κισσούς και θα κυλιστώ σε χώμ’ αγαπημένο κραυγάζοντας: Απέθανε ο Μύρσιλος!
Εξύπνησα, εξύπνησα! Και είδα την ανατριχίλα του γιαλού που φέρνοντας το μεγάλο μήνυμα ξέσπασε στ’ ακρογιάλια μας. Το αφρισμένο το κύμα ζωγράφισε πάλι τα ελπιδοφόρα μας χρώματα, ενώ από τα μουντά βουνά κατρακύλησε προς τη θάλασσα η βουή της Νέας Ημέρας.
Τέρατα έφτασαν από την αγαπημένη κι’ ονειρευτή μας Χώρα. Στοιχειά παραμυθένια, μες στον αχνό της Αυγής εφάνταζαν καμαρωτά και παντοδύναμα. Κ’ έβλεπες ταπεινά και φιλόστοργα ν’ ανοίγει δρόμο το κύμα σε φτερωτά λιοντάρια και σε αϊτούς με τα φτερά τ’ ατσαλένια. Μπροστά στους τέτοιους Εκδικητές οι βροντές τ’ ουρανού έχασαν την υπόληψή τους, κι ο κεραυνός τού Δία έπαψε πια να λογιέται ο τρομερώτερος τιμωρός του Κακού.
Τα παραμύθια της γιαγιάς μου είτανε λυπητερά γιατί αδιάκοπα τα μόλεβε τ’ όνομα του Μυρσίλου. Τώρα το μπαλσαμωμένο κορμί του που το κρατούσε ακόμα ορθό η κατάρα της απληστίας έπεσε σύξυλο για να σαπίσει.
Μύρσιλε, αλήθεψαν τα παλιά παραμύθια! Απορείς πως τέτοιο θάμα έγεινε χωρίς η στάχτη να σκεπάσει τη γη κ’ η θάλασσά μας να πάρει το κόκκινο χρώμα.
Το κουφάρι σου και νεκρό ακόμα ζητεί να φαρμακώσει. Αλοίμονο στη γη που θα σε συμμαζέψει. Η μανία σου θ’ αστροποβολήσει απάνω της κ’ η τελευταία σου αναλαμπή θα γίνει φλόγα κόλασης και καταστροφής που θα ερημώσει τη θλιμμένη της άνθιση…
Κανένας πόνος δεν αντήχησε στο χαμό του. Παντού ο αλαλαγμός της χαράς εξύπνησε και τους πιο βαριοκοιμισμένους και άνοιξη ανάτειλε από τριαντάφυλλα και λογιώνε – λογιών τραγούδια. Τα γάργαρα κι’ ακράτα νερά ανάβλυσαν από παντού για να θρέψουν την πλούσια ζωή των κάμπων και των βουνών, από τις θάλασσες επρόβαλαν νέοι γίγαντες, νέοι θεοί, και οι μαστοί της Μάνας Γης προτάθηκαν τροφοδότες μιας Ζωής πλατιάς και μεγάλης!
Τα κουρασμένα μας τα μάτια θα ξεκουραστούν από την αγρύπνια της αγωνίας. Τα παρδαλά μας τα πόδια θα στηριχτούν στην όμορφη τη Χώρα μας για να στηλώσουν ορθά τα κορμιά μας. Τρεμουλιαστός θ’ αντικρύσω τον υπέροχον αδελφό μου Αντιμενίδη, γιατί όλο μου το είναι το συνταράσσει ακόμα η φροντίδα κι’ ο καϋμός: Απέθανε ο Μύρσιλος;
Απέθανε, απέθανε! Σαν κοκκινόδερμοι άγριοι χωρίς κρασί ελάτε να μεθύσουμε. Θα στεφανώσουμε τα κεφάλια μας με δάφνες και με κισσούς και σχηματίζοντας κύκλο γύρω στο σαρακοφαγωμένο κουφάρι θα γιορτάσουμε τα τρελλά νικητήρια. Στην ευγενικιά γενιά μας δεν ταιριάζουνε βάρβαρες γιορτές. Μα σήμερα που η χαρά μάς μέθυσε όλους ελάτε μαζί μου να τραγουδήσουμε γύρω στο Βάρβαρο:
Απέθανε ο Μύρσιλος!
Οι καμπάνες επάψανε πια το μονότονο τραγούδι τους. ΄Ηχοι καινούργιοι χαράς επλημμύρισαν τη χώρα και την ψυχή μας. Οι ασπρομάλληδες γέροι περίτρομοι και πολυμέριμνοι στηλώσανε το κορμί τους Τα δάκρυά τους ανακατώθηκαν με το κρασί που μαύρισε τα γέννια τους. Περίτρομοι και πολυμέριμνοι ερώτησαν: Απέθανε; Κ’ οι πιο τρελλοί από μας φιλώντας τα χέρια τους ετραγουδήσαμε: Απέθανε ο Μύρσιλος!
΄Υμνε, Ηρώων δημιουργέ και Γιγάντων, ΄Υμνε των Υπεράνθρωπων, θεοπλάστη και μεγαλόστομε, ποιοι νέοι ρυθμοί θα πλουτίσουν τη λύρα του φτωχού Τροβαδούρου;
Το προφητικό τραγούδι θα σβύσει από τα μαραμένα χείλη των τραγουδιστάδων μας. Ρόδα θ’ ανθίσουν και το γέλοιο της χαράς και της ενέργειας θα εμπνεύσει παιάνες μεγαλόπρεπους σε ήρωες και σε γίγαντες.
Δε θα ονειροφαντάζεται πια ο Τραγουδιστής περασμένα μεγαλεία· ο ενθουσιασμός του θα τονε τρελλαίνει και τ’ αρμονικά του τα λόγια θα είναι ο αντίλαλος Ζωής νέας, Ζωής μεγάλης!
Το μοναδικό τραγούδι των παιδιών μας θα είναι αγάπη της Ζωής, ενώ το δικό μας πάντα θα τελειώνει στην τρελλήν επωδό: Απέθανε ο Μύρσιλος!
Με θάμπωσες, με θάμπωσες, αδελφέ μου! Αν άκουα σε παραμύθια και σε τραγούδια τα όσα έκανες θα τα τραγουδούσα κ’ εγώ κλαίοντας και ατενίζοντας σε χρόνους μακρινούς κι ανέλπιστους. Είδα, είδα με τα κοκκινισμένα μου μάτια τα κατορθώματά σου που ο αχός μονάχα του μυρολογιού και των παραμυθιών μού τα ζωγράφιζαν. Γι’ αυτό αποσβολωμένος σωριάστηκα καταγής κι αδράχνοντας φιλούσα το χώμα. Μη ξέροντας αν πρέπει κάποιον Θεόν ή τον θεάνθρωπον Εσέ να προσκυνήσω, ετρόμαξα, εμέθυσα κ’ οιστροχτυπημένος εκράυγασα: Απέθανε ο Μύρσιλος!
Πιάστε τα χέρια να σχηματίσουμε την αλυσσίδα του χορού! Γύρω στο βωμό του τρελλού Θεού θα ξεχάσουμε τον εαυτό μας. Βάκχες, ώ Βάκχες, σήμερα θα γίνω ακόλουθος κι αγαπημένος σας σύντροφος. Πάρτε με μαζί σας για να σύρω κ’ εγώ το χορό του ιλίγγου. Θα σας οδηγήσω μόνος μου μεσ’ από τα παχιά ρουμάνια για να σκορπίσουμε την οργισμένη Χαρά στα ρογοβύζια της Πατρίδας μου. Οι Κόρφοι της θ’ ανατριχιάσουν κι ο μυρωμένος αγέρας θα ξαπλώσει τους αλαλαγμούς μας: Απέθανε ο Μύρσιλος!
Ευγενικιά Σαπφώ, στρέψε το βλέμμα σου από μένα. Ο ντροπαλός σου φίλος σήμερα θα γίνω ξώφρενος και ξετραχηλωμένος. Με στέφανα θα στολιστώ από κισσό και μπρούζικο κρασί θα πιω που να μουδιάσει το κορμί μου. Θα βουτηχθώ μέσα σε ηδονές τρελλές για να ξεχάσω τη μεγάλη Χαρά που καταντάει ανήμερο το κορμί μου. Το ντροπαλό σου φίλο σήμερα τόνε ξετρέλλανε η χαρά. Ψάπφα, ώ Ψάπφα, σήκω να τραγουδήσεις, γιατί απέθανε ο Μύρσιλος!
΄Υμνε, Ηρώων δημιουργέ και Γιγάντων, ΄Υμνε των Υπεράνθρωπων, θεοπλάστη και μεγαλόστομε, ποιοι νέοι ρυθμοί θα πλουτίσουν τη λύρα του φτωχού Τροβαδούρου;
Μίλτος Κουντουράς
Επιμέλεια και μεταγραφή στο μονοτονικό: Ευαγγελία Καπετάνου
Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα Νε@νικά.
Το άρθρο και το ποίημα δημοσιεύθηκαν επίσης στο επετειακό λεύκωμα “Λέσβος 1912-2012 Εκατό Χρόνια Ελευθερίας” που εξέδωσε η Λέσχη Πλωμαρίου “Βενιαμίν ο Λέσβιος”, το 2011.