Κλείστε τα Σχολειά – 8.Οι Μαστροχαλαστάδες
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Να μια ερώτηση που η απάντησή της δε θα ‘ταν καθόλου εύκολο και καθόλου ευσυνείδητο να δοθεί σε προχειρογραμμένα άρθρα εφημερίδας! Εκείνο που, έως τώρα, μ’ έσπρωξε να πω όσα είπα, ήταν μια θλιβερή αγανάχτηση που με συνεπήρε, όταν επιστρέφοντας ύστερ’ από πολύχρονη απουσία μου στο νησί μας, είδα κ’ εδώ την κατάσταση των Σχολειών όχι τόσο ευχάριστη όπως από μακριά κάποτε την είχα φανταστεί. Κ’ έτσι σα σε καφενείου συζήτηση, ανάμεσα σε δυο ποτήρια μπίρας, κάπως ωμά ενίοτε, και χτυπώντας πού και πού τη γροθιά πάνω στο τραπέζι, άγγισα απλώς και σκορπιστά μερικά ζητήματα που θα έπρεπε σε τόμους ολόκληρους μελετημένα και στοχαστικά να ταξιθετηθούν και ν’ αναλυθούν.
Έδωκα την άρνηση απλώς του ζητήματος, χωρίς και να θελήσω, για την ώρα τουλάχιστο, μ’ επιπόλαιη κι ανεπιστημονική ευκολία να δώσω πρόχειρα και αφύσικα διαγράμματα για τη βελτίωση του κακού. Προσπάθησα να κινήσω την ψυχή και τη σκέψη, και να προκαλέσω τη συζήτηση των κύκλων που θα είχαν την όρεξη να παρακολουθήσουν μια τέτοια αξιοθρήνητη ιστορία της κοινωνικής μας ζωής. Πίσω από την άρνηση αυτή ας προσπαθήσει, όποιος θέλει, να δει και τη θετική άποψη των ζητημάτων, προσθέτοντας κι αυτός και μορφώνοντας μια πιθανή λύση από την πείρα και τις μελέτες του.
Αλλά για την ώρα ας ξυπνήσει κι ας υψωθεί μέσα μας ή Επανάσταση! Είναι τόσο πολλά και τέτοια τα κακά γύρω μας, ώστε εκείνο που πρέπει προπαντός σήμερα να μας χαρακτηρίζει, είναι η άρνηση. Κι ο Δάσκαλος που περισσότερο γι’ αυτόν γραφήκανε τα άρθρα τούτα, ας αισθανθεί πρώτος δυνατά την επανάσταση. Ας γιγαντωθεί μέσα του η τρομερή ανησυχία, κι ας προσπαθήσει να συγχρονίσει το μυαλό και την ψυχή του προς τη σημερινή πραγματικότητα. Αν νιώσει βαθιά μέσα του πως αν δεν έχει ιερή πίστη και αφιλόκερδη αγάπη στη δουλειά του, πως αν δεν είναι από ιδιοσυγκρασία μέχρις ελαττώματος νεωτεριστής και πως αν δεν έχει το χάρισμα του παιδιάτικου και ποιητικού ενθουσιασμού μέσα του — ε, τότε, για σήμερα τουλάχιστο, δε μπορεί και δεν πρέπει να είναι δάσκαλος! Για το καλό τής Χώρας και της μέλλουσας Ζωής ας κάμει επιτέλους μια γενναία χειρονομία, μαζί με όλα τ’ αρτηριοσκληρημένα και αδιαμόρφωτα πια γεροντικά μυαλά, και ας εγκαταλείψουν με μια ευγενική αυτοθυσία το επάγγελμα, αφήνοντας τον τόπο ελεύθερο σε όσους μπορούν και θέλουν με αγάπη να εργαστούν…
Οι άλλοι ας αντιδράσουν με γενναία ψυχή εναντίον της παρεξηγημένης ιδέας πως το Σχολειό είναι ίδρυμα κατ’ ουσία συντηρητικό. Όχι! Ας οραματισθούν τη ζωή του Σχολειού σαν ένα κομμάτι —το αγνότερο κομμάτι!— της σημερινής πραγματικής ζωής που πάλλεται από νέους χυμούς, και το ίδρυμα αυτό σα μια υψηλή κορφή απ’ όπου παίρνοντας φόρα τα νέα αϊτόπουλα θα τολμήσουν τα μεγάλα πετάματά τους…
Ας ανοίξουνε διάπλατα κι ανεπιφύλαχτα την ψυχή τους στο παιδί, κι ας το σεβαστούν σα μιαν ατομικότητα που τείνει μονάχη της φυσιολογικά ν’ αναπτυχθεί, απλώς ακολουθώντας μ’ ένα χαρούμενο και στοργικό μάτι την ανάπτυξή της.
Ας μην παρουσιάζονται ποτέ στο παιδί με τον τυραννικό δογματισμό που πνίγει την ελεύθερη ανάπτυξη της ωραίας ψυχής του, κι ας θελήσουνε να δουν, πως αν για το δάσκαλο είναι διασκέδαση να γίνεται συχνά παιδί με τα παιδιά, για το παιδί είναι παραφροσύνη και παραφύση στρέβλωμα ν’ αναγκάζεται με μέσα τυραννικά να γίνεται μικρομέγαλο !… Ας πάψουνε τέλος να είναι ταρτούφοι, καθηκοντάνθρωποι, τροφοδότες μιας ύπουλης κακοήθειας, κι ας βάλουνε καλά στο νου τους πως το παιδί δεν είναι άψυχο δοχείο γνώσεων, αλλά ένας ευμάλαχτος και ρευστός, πάνω στη γένεσή του, κοινωνικός χαραχτήρας και χρειάζεται λεπτεπίλεπτη, κ’ έντονη, κ’ ένθεη προσοχή καλλιτέχνη, μη τυχόν αποπετρωθεί σε ακαλαίσθητο ή αισχρό βαναυσούργημα !…
Δάσκαλε! Εκείνο που θα ήθελα σήμερα από σένα είναι η επανάσταση ! Η ψυχική ανησυχία σου, η άρνησή σου, το γκρέμισμα! Να! Σε είδα με χαρά μου να κουνάς επιδοκιμαστικά το κεφάλι ακούοντας μερικά βέβηλα λόγια μου. Μη σταματήσεις λοιπόν ως εδώ! Τίναξε από πάνω σου τον παλιόν άνθρωπο και κάνε το Σχολειό σου ν’ ανατριχιάσει από τη ζωντανή πνοή της Ομορφιάς, της Αλήθειας και της Αγάπης!
Μη φοβηθείς την αταξία του παιδιού, την καταλαλιά των γερόντων ή τον οπισθοδρομημένο Νόμο! Αν βαλθείς μ’ ενθουσιασμό και με πίστη να εργαστείς για την προαγωγή και την ανάταση της Ζωής που σου εμπιστεύονται, να είσαι βέβαιος, θα σε σεβαστεί αυτή η Ζωή στο τέλος και θα κλίνει μπροστά σου!…
***
Το Κράτος εξάλλου ας θελήσει επιτέλους να σκεφτεί ότι δεν είναι επιχειρηματίας, που το Σχολειό είναι απλώς ένα μαγαζί του κι ο δάσκαλος ο υπάλληλος του μαγαζιού του αυτού! Το Σχολειό δεν είναι εμπορική επιχείρηση, αλλ’ ένας δονούμενος νεφελόκοσμος, κι ο δάσκαλος ο μικρός θεός μιας πραγματικής δημιουργίας! Κι αν το Κράτος εξακολουθήσει να κάνει εμπορικούς υπολογισμούς και ν’ αναγκάζει το δάσκαλο έστω και μια στιγμή της μέρας του να ξοδεύει έξω απ’ το Σχολειό για τη διατροφή του — ε, τότε αλίμονο στα Νιάτα αυτά που μπαίνουνε μέσα σε τέτοια εμπορικά καταστήματα!
Ας ανεβάσει λοιπόν εκεί που πρέπει τον Οργανισμό αυτόν, αν δε θέλει από τη διαστρεβλωμένη και παραφύση ζωή του να δημιουργούνται υπάνθρωποι και τέρατα… Αλλιώς, αν είναι ανίκανο ν’ αντιληφθεί την ουσία αυτή της Ζωής, ας κλείσει αυτό το χρεωκοπημένο κατάστημά του, κι ας αφήσει ελεύθερο στο γονιό και στο δάσκαλο να κανονίσουν μονάχοι το ξεπεσμένο Εμπόριο. Ποιος ξέρει; Ίσως όταν αναγκαστεί ο γονιός να φροντίσει για το παιδί κι ο δάσκαλος για τον εαυτό του —ποιος ξέρει, λέω— ίσως μια νέα ισορροπημένη ατομική πρωτοβουλία ανυψώσει κάποτε και το Σχολειό σε αληθινό καλλιτέχνημα!
***
Αυτά λοιπόν! Κ’ εκείνο που πρέπει να τονιστεί ακόμη μια φορά, είναι προπαντός το τι πρέπει ευθύς αμέσως να πάψει να γίνεται! Γι’ αυτό οφείλουμε να γίνουμε τόσο απαιτητικοί και γκρινιάρηδες ώστε η συνείδησή μας να μη μπορεί να δεχτεί μερεμετίσματα και μισοπράματα πάνω στο σαρακιασμένο αυτό παλιόσπιτο… Γκρέμισμα και ξαναφτιάσιμο! Να τι πρέπει σήμερα να εύχεται η ψυχή μας, κι αν ακόμα ξέραμε πως θα μεσολαβούσε μια εποχή τρικυμίας και αναστάτωσης…
Αυτό ακριβώς! Γκρέμισμα! Ας ξυπνήσει το αίμα μας το δηλητηριασμένο από τα μιάσματα μιας διεφθαρμένης εποχής, κι ας το νιώσουμε βαθιά, πως η μόνη ωραία κ’ ευγενική άποψη της τραγικής μοίρας μας είναι να χαλάμε… Είμαστε οι μαστροχαλαστάδες εμείς —έτσι μας έταξε ο Δαίμονας !— και πρέπει η αγανάχτηση διαρκώς να σουφρώνει τα μούτρα μας και να υψώνει σιδερένιες ως τον ουρανό τις γροθιές μας. Το χάσμα που θ’ ανοίξει ο σεισμός των ψυχών μας, άλλοι θα ‘ρθουν κατόπι μας να το γεμίσουν με λουλούδια…
Αυτό, αυτό!… Μια επαναστατημένη ατομική και συνολική αυτοσκόπηση, κ’ ένας αμείλιχτος και οδυνηρός αυτοκαθαρμός! Σ’ όλους τους κύκλους και την έχταση της ζωής μας! Από την ατομική μικροζωούλα μας που θέλοντας και μη είναι μοιραίο στο τέλος να ρουφηχτεί και να σβήσει μέσα στην ιδέα της εθνικής ολότητας, ίσαμε την εθνική ολότητά μας που θέλοντας και μη είναι μοιραίο στο τέλος να ρουφηχτεί και να σβήσει μέσα στην ιδέα της συνολικής Ανθρωπότητας! Ας το δούμε και ας το αισθανθούμε βαθιά αυτό, αν θέλουμε στη γενική ανάταση της Ζωής που συντελείται γύρω μας, να βρεθούμε κ’ εμείς, και ως άτομα και ως σύνολο, όχι βρωμερά και μικρόζωα μιάσματα, που γεννούν αρρώστιες και σταματούν την εξέλιξη, αλλά γενναίες ατομικότητες, σα φωτεινά μετέωρα και σαν ορμητήριοι σταθμοί, που μόνο μέσα στις ωραίες χειρονομίες και στις θυσίες τους ενυπάρχει η μεγάλη, έντονη, κι ατέλειωτη ζωή!…
Κλείστε τα σχολειά – 7.Η Κοινωνία