Κλείστε τα Σχολειά – 4.Το Σύστημα

Κλείστε τα Σχολειά – 4.Το Σύστημα

του Μίλτου Κουντουρά

Αλλά ποιος είδε ποτέ τη νεοελληνική πραγματικότητα για ν’ αντλήσει από μέσα της και ν’ αποκρυσταλλώσει σε νόμους τις αρχές που θα κινηθεί και θα λειτουργήσει φυσιολογικά η Πολιτεία; Η λογοτεχνία μας —ο καθρέφτης αυτός της πνευματικής και ηθικής ακμής ενός τόπου — είναι πνιγμένη κι αυτή από δασκαλισμό, ξενομανία και κατεργαριά. Ποιος λοιπόν θα ήταν εκείνος που θα μπορούσε να εξαρθεί τόσο αψηλά, και διαπερνώντας με το δυνατό του μάτι τα μαύρα αυτά εμπόδια, να δει την αληθινή ζωή μας και να της δημιουργήσει τους νόμους που της χρειάζονται;

Όπως σ’ όλα μας, έτσι και στην Εκπαίδευση. Δε σκύψαμε πρώτα- πρώτα μέσα μας να δούμε τον εαυτό μας. Να δούμε ποιοι είμαστε εμείς κι από τι πάστα είμαστε φτιασμένοι. Το μυαλό μας, την ψυχή μας, το κορμί μας. Τι έχουμε και τι μας λείπεται. Τα προτερήματα και τα ελαττώματά μας, τη δύναμη και τις αδυναμίες μας ως άτομα και ως σύνολο.

Δε φιλοσοφήσαμε πάνω στη σημερινή πραγματικότητα και στις απαίτησες του περιβάλλοντος. Απλώς σα σε όλα μας παρασυρθήκαμε και στη σύνταξη της νομοθεσίας μας από παλιές μας κακίες, από τον εγωισμό και την ημιμάθεια, από την ξιπασιά και το δασκαλισμό, από την κακοχωνεμένη ευρωπαϊκή σοφία και τα κομματικά μας συμφέροντα.

Και δημιουργούμε κατ’ αυτό τον τρόπο το τεράστιο εκείνο έγκλημα του συγκεντρωτικού συστήματος. Ένα σύστημα δηλαδή που για να ευδοκιμήσει χρειάζεται ίσως μια γερμανική μόρφωση, κατασταλαμένο χαραχτήρα, αντίληψη καθήκοντος, εργατικότητα, σύστημα ζωής, απόλυτη πίστη στο Κράτος, στοργικότητα της κεντρικής Αρχής. Αλλά δυστυχώς η ασχημάτιστη ακόμη κοινωνία μας μόνο αντίθετα προς τέτοια προτερήματα είχε. Ο ατομικισμός και η μικροπονηρία την έπνιγε, η ανταρσία και η έλλειψη συνολικού πνεύματος δεν την άφηνε να πάρει συναίσθηση του εαυτού της, η ρομαντική ενατένιση δεν την άφηνε να στρωθεί σε δουλειά. Κ’ έτσι, το κυβερνητικό αυτό σύστημα χωρίς να προσφέρει καμιά αξιοσημείωτη βελτίωση στα ψυχικά μας ελαττώματα, καταστρέφει εντελώς τις παλιές αρετές της Κοινότητας, δημιουργεί νέα και άπειρα κακά και φέρνει τη διοικητική κακοδαιμονία. Η θεσιθηρία, η γραφειοκρατία, η αργομισθία, κ’ ένα σωρό άλλα βρωμολούλουδα του συστήματος αυτού, διαφθείρουν το χαραχτήρα μας και ρίχνουν πίσω τη ζωή της Χώρας, ενώ εξάλλου θαυμαστές για τη ζωτικότητά τους επαρχίες και κοινότητες πέφτουν σε μαρασμό και απονέκρωση.

Κάτω από ένα τέτοιο κυβερνητικό σύστημα αγωνίζεται και σφαδάζει και η περιφρονημένη Εκπαίδευση. Ο υπουργικός αρχηγός της είναι πάντοτε άνθρωπος του Κόμματος που καμιά ιδέα δεν έχει γι’ αυτή. Οι άνθρωποι που τον περιβάλλουν είναι συνήθως πρώτα κομματαρχίσκοι και κατά δεύτερο λόγο επιστήμονες. Κι αν τύχει μερικοί απ’ αυτούς να ήσαν κάποτε λαμπροί παιδαγωγοί, γρήγορα αφομοιώνονται με το περιβάλλον μόλις καθίσουνε μπροστά στο διοικητικό τους γραφείο. Και είναι περίεργη και χαραχτηριστική η ιδέα που επικρατεί ανάμεσα στους δασκάλους, πως εκείνοι που φανατικά πολέμησαν το δασκαλικό κόσμο και ρήμαξαν τα Σχολειά ήσαν ανώτεροι υπάλληλοι του Υπουργείου, ανεβασμένοι εκεί από τις δασκαλικές και καθηγητικές των έδρες!

Ύστερ’ απ’ αυτά είναι φανερό πως και οι διατάξεις του νόμου και η εκτέλεση αυτού θα είναι φοβερά επηρεασμένες από το Κόμμα. Πρόχειρο παράδειγμα η αμαρτωλή ιστορία των διορισμών, μεταθέσεων, διαβαθμίσεων. Μια καθαρή συνείδηση θα μπορούσε ευκολότατα σε δέκα άρθρα να ταχτοποιήσει όλα αυτά τα ζητήματα. Και όμως υπάρχουν τόμοι διατάξεων γύρω σ’ αυτά. Και παντού η φροντίδα να διατηρηθούν αιωνίως αυτά ως όπλα και φόβητρα εναντίον των αντιπάλων. Πάντοτε μια πορτίτσα για να διορίσουν, να διαβαθμίσουν, να μεταθέσουν τον εχθρό ή το φίλο κατά τον τρόπο που αυτοί θέλουν.

Το Κέντρο δε μπορεί ποτέ να γνωρίσει τις αρετές ή τα ελαττώματα των απομακρυσμένων υπαλλήλων του, και συχνά —σχεδόν πάντα— φέρνεται άδικα παραμελώντας τους καλούς ή αμείβοντας τους ανάξιους. Έτσι γεννιέται η αγανάχτηση και η απογοήτευση των δασκάλων, που εκδικιώνται παραμελώντας τη δουλειά τους, και η δυσπιστία του Κέντρου που ολοένα γι’ αυτό δημιουργεί νέες διατάξεις και νόμους. Ένας φαύλος κύκλος διαφθοράς που ολοένα πλατύνεται. Η γραφειοκρατία στα ζητήματα της μισθοδοσίας, προαγωγής, επιθεώρησης, τα ελεγκτικά εκείνα τεφτέρια των σχολειών, οι διατάξεις εκείνες που φτάνουν ως τα παιδιά, είναι πράγματα ταπεινωτικά που δηλητηριάζουν κάθε ψυχική αγνότητα και τροφοδοτούν την κακοήθεια. Είναι πράγματα που αξίζει να τα περιφρονεί και να τα καταστρατηγεί ένας τίμιος υπάλληλος!

Κόμμα, δασκαλισμός, ξενομανία! Να το τρικέφαλο φίδι που κρυφοτρώει και την Εκπαίδευση! Την έκαμε ανήθικη το Κόμμα. Τήνε χαρτοποίησε και την αποξήρανε ο Δασκαλισμός. Την αποξένωσε από τη νεοελληνική πραγματικότητα η αψυχολόγητη ξενομανία.

Πήραμε ανεξέταστα τα γερμανικά και ξένα συστήματα για να μεγαλώσουμε μονάχα τα ελαττώματά μας. Εκπαιδευτικές περιφέρειες, Εκπαιδευτικά Συμβούλια, Επιθεωρητές, νόμοι, νόμοι, νόμοι! Τύποι μονάχα και απόδοση ευθυνών. Ο χαρτένιος Καραγκιόζης με τη ψηλοκαπελαδούρα του!

Έτσι με μια νομοθεσία εισαγμένη απ’ έξω από τη ζωή μας, και δηλητηριασμένη από τα φυσικά μας ελαττώματα, η Πολιτεία παρουσιάζεται πάντα στα μάτια μας σα μητριά που ζητά το κακό μας. Ποτέ δε θα μπορέσουμε να συνεννοηθούμε μαζί της. Ό,τι κάνουμε το κάνουμε από την ευθύνη, προσπαθώντας έτσι να δείξουμε συνέπεια στον τύπο ενώ κατασκοτώνουμε την ουσία.

Η ηθική, το ενδιαφέρον για το Σύνολο, ο βαθύς σεβασμός του νόμου, το καθήκον, κουρελιάζονται, κ’ ένας ανήθικος ατομισμός όλο και τρέφεται από τέτοιον κρατικό οργανισμό, μεγαλώνει, κατακυριεύει επικίνδυνα όλη την εθνική υπόστασή μας, απειλεί τρομαχτική αποσύνθεση…